Σύμφωνα με τον μύθο, ο Δίας αποφάσισε να ιδρύσει ιερό στο κέντρο του κόσμου και, προκειμένου να βρει την κατάλληλη θέση, άφησε να πετάξουν δύο αετοί, ο πρώτος προς την Ανατολή και ο δεύτερος προς τη Δύση. Οι δυο αετοί συναντήθηκαν επάνω από τους Δελφούς, υποδεικνύοντας ότι εδώ βρίσκεται το κέντρο του κόσμου, ο ομφαλός της γης.
Γεωγραφικά, οι Δελφοί βρίσκονται στην καρδιά της κεντρικής Ελλάδας, ενώ η παρακείμενη κοιλάδα του μικρού ποταμού Πλειστού αποτελεί το φυσικό πέρασμα από την ανατολική στη δυτική Ελλάδα. Παράλληλα, τοπογραφικές μελέτες έδειξαν ότι ο δρόμος που ξεκινούσε από το λιμάνι της κοιλάδας του Πλειστού, την Κίρρα, και περνούσε μέσω Άμφισσας από τη Γραβιά και την περιοχή της Οίτης, ένωνε από τα μυκηναϊκά χρόνια (1500-1100 π.Χ.) τον Κρισαίο με τον Μαλιακό κόλπο και τη Θεσσαλία.
Οι Δελφοί κτίστηκαν επάνω στα ερείπια μυκηναϊκού οικισμού. Σύμφωνα με την παράδοση αρχικά υπήρχε ιερό αφιερωμένο στη γυναικεία θεότητα της Γης, φύλακας του οποίου ήταν ο φοβερός δράκοντας Πύθων. Ο Απόλλωνας σκότωσε τον Πύθωνα και ίδρυσε το δικό του ιερό, στο οποίο τοποθέτησε ως ιερείς Κρήτες∙ οι τελευταίοι έφθασαν στην Κίρρα, το επίνειο των Δελφών, ακολουθώντας τον θεό που είχε μεταμορφωθεί σε δελφίνι. Ο μύθος αυτός επιβίωσε σε εορταστικές αναπαραστάσεις που γίνονταν στους Δελφούς, τα Σεπτήρια, τα Δελφίνια, τα Θαργήλεια, τα Θεοφάνεια, και, τέλος, τα Πύθια, που τελούνταν για να θυμίζουν τη νίκη του θεού εναντίον του Πύθωνα και περιελάμβαναν μουσικούς διαγωνισμούς και γυμνικούς αγώνες.
Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως γυναικεία ειδώλια και ένα τελετουργικό σκεύος, στοιχεία που θεωρήθηκαν ως η αρχαιολογική απόδειξη της μεταγενέστερης λογοτεχνικής παράδοσης για την ύπαρξη ενός «πρωτόγονου» ιερού με πρώτη ιέρεια τη θεά Γαία. Αυτήν την παράδοση υιοθέτησε το δελφικό ιερατείο και πρόβαλαν οι ποιητές του 5ου π.Χ. αιώνα. Η νεότερη έρευνα αμφισβητεί την ιστορικότητα του μύθου, θεωρώντας ότι η χρονολογική τοποθέτηση της ίδρυσης του ιερού στα προϊστορικά χρόνια εντάσσεται στο θεογονικό σχήμα, σύμφωνα με το οποίο το ελληνικό πάνθεο εξελίσσεται από τις χθόνιες θεότητες στους ουράνιους θεούς.
Διαβάστε επίσης: Οι γραπτές πηγές και οι παραλλαγές του ιδρυτικού μύθου του Ιερού των Δελφών και Η ιστορική εξέλιξη του μαντείου των Δελφών
Κείμενο: Δρ. Αφροδίτη Καμάρα, Ιστορικός