Χάλκινος λέβητας

Γεωμετρικός τρίποδας συμφυής με τον λέβητα (αναπαράσταση).
Στο κάτω μέρος λεπτομέρεια της δακτυλιόσχημης λαβής
© ΕΦΑ ​Φωκίδας, ΥΠ.ΠΟ.Α
Χαρακτηριστικό σκεύος στη λατρεία του Απόλλωνα ήταν ο τρίποδας, ο οποίος σχετίζεται με τη μαντική ιδιότητα της Πυθίας. Η χρησμοδοσία ήταν δυνατή μόνο όταν η Πυθία καθόταν πάνω στον ιερό τρίποδα, που τη συνέδεε με τις χθόνιες δυνάμεις. Συνεπώς, η κατοχή του τρίποδα ισοδυναμούσε με την κυριαρχία επί του μαντείου. 

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ηρακλής πήγε στο μαντείο των Δελφών για να λάβει χρησμό, προκειμένου να εξιλεωθεί από το φόνο του Ίφιτου. Το μαντείο δεν θέλησε να του απαντήσει και τότε ο ήρωας εξοργισμένος άρπαξε τον τρίποδα. Στη διαμάχη που επακολούθησε ανάμεσα στον  Απόλλωνα και τον Ηρακλή διαμεσολάβησε ο Δίας και με την παρέμβασή του έληξε η διαμάχη. Ο συγκεκριμένος μύθος  ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στην αρχαία ελληνική αγγειογραφία, ενώ αποδόθηκε και  στο ανατολικό αέτωμα του Θησαυρού των Σιφνίων. 
Στα ομηρικά έπη είναι συχνές οι αναφορές στους τρίποδες. Παρουσιάζονται ως πολύτιμα δώρα για τους ξένους, όπως στην περίπτωση των Φαιάκων που χάρισαν λέβητα και τρίποδα στον Οδυσσέα. 

Στο σκαλιστό σεντούκι βρίσκουνται του ξένου μας τα ρούχα, 
το καλοδουλεμένο μάλαμα, μαζί τα δώρα τ᾿ άλλα,
που των Φαιάκων του κουβάλησαν οι πρωτοκεφαλάδες᾿ 
μα ομπρός, τρανό να του χαρίσουμε τριπόδι και λεβέτι,
κάθε άντρας κι ένα, και μαζώνουμε μετά το αντίμεμά τους

                                                                   Οδύσσεια, ν, 10-15

Στο Μουσείο υπάρχει ένα χαρακτηριστικό δείγμα ακέραιου αναθηματικού τρίποδα αποτελείται από λεπτή χάλκινη τριποδική βάση από χυτές ράβδους που απολήγουν σε χάλκινες οπλές βοδιού, πάνω στην οποία εδράζεται μεγάλος σφαιρικός λέβητας. Στο χείλος του ήταν προσαρμοσμένες κεφαλές γρυπών και λεόντων, καθώς και φτερωτές γυναικείες μορφές, πιθανόν σειρήνες. Τα όντα αυτά είναι ανατολικής προέλευσης, ενώ η τεχνική χύτευσης και επεξεργασίας με σφυρηλάτηση στη συνέχεια παραπέμπει εξίσου σε ανατολίτικα εργαστήρια.
Εκτός από τον τρίποδα στο Μουσείο των Δελφών εκτίθενται και τμήματα λεβήτων με περίτεχνη διακόσμηση στις λαβές αποτελούμενη από προτομές ταύρων, σφίγγες και γρύπες.

Κείμενο: Δρ. Αφροδίτη Καμάρα, Ιστορικός