Το αρχαίο θέατρο των Δελφών
© ΕΦΑ Φωκίδας, ΥΠ.ΠΟ.A

Το θέατρο των Δελφών, το οποίο εντοπίζεται στη ΒΔ γωνία του ιερού του Απόλλωνα, είναι το μεγαλύτερο κτίριο του αρχαιολογικού χώρου. Κτίστηκε κατά τον 4ο αι. π.Χ., επισκευάστηκε το 160/159 π.Χ. χάρη σε χορηγία του βασιλιά Ευμένη Β΄ της Περγάμου, ενώ κατά την αρχή του Νέρωνα, το 67 μ.Χ., απομακρύνθηκε το προσκήνιο και τοποθετήθηκε μια εξέδρα με ανάγλυφα που απεικόνιζαν επεισόδια από τη ζωή του Ηρακλή.

Το αρχαίο θέατρο των Δελφών είναι το μεγαλύτερο οικοδόμημα του χώρου. Το κοίλο, στα δυτικά, εδράζεται στο πρανές του λόφου, ενώ στα ανατολικά θεμελιώνεται πάνω σε ρέμα που οδηγούσε τα νερά της Κασσοτίδας πηγής κάτω από τον ναό του Απόλλωνα. 
Η οικοδόμησή του χρονολογείται κατά τον πρώιμο 2ο αιώνα π.Χ., ενώ επιγραφή του 160/159 π.Χ. αναφέρεται σε εργασίες που έγιναν με έξοδα του βασιλιά της Περγάμου Ευμένη Β΄. Στο ίδιο σημείο υπήρχε παλαιότερη κατασκευή, χωρίς να γνωρίζουμε περισσότερα στοιχεία. 
Το σχέδιο του θεάτρου έχει ιδιομορφίες, καθώς, λόγω της θέσης του εντός του τεμένους, τα πλάγια τμήματα του κοίλου έχουν συμπιεστεί. Το οικοδομικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε είναι ο ντόπιος ασβεστόλιθος. Οι τρεις πρώτες σειρές των εδωλίων, το κρηπίδωμα όπου στηρίζεται η πρώτη σειρά και ένας στενός διάδρομος γύρω από την ορχήστρα έχουν κατασκευαστεί από υλικό που προέρχεται από τον παρακείμενο θησαυρό. 
Το κοίλο ήταν διαμορφωμένο στα βόρεια και δυτικά στο φυσικό έδαφος και στα νότια και ανατολικά σε τεχνητή επίχωση. Χωριζόταν οριζόντια σε δύο άνισες ζώνες με έναν οριζόντιο διάδρομο, το διάζωμα. Η κατώτερη ζώνη έχει 27 και η ανώτερη 8 βαθμίδες, όπου κατασκευάστηκαν τα λίθινα εδώλια. Έξι ακτινωτές κλίμακες χωρίζουν το κάτω τμήμα του κοίλου σε επτά κερκίδες, ενώ στο ανώτερο τμήμα υπάρχει διπλάσιος αριθμός κλιμάκων και κερκίδων. Η συνολική χωρητικότητα κυμαινόταν μεταξύ 4200 και 4500 θεατών. 
Η ορχήστρα είχε αρχικώς κάτοψη σε σχήμα κύκλου, διαμέτρου 7 μ. και εφαπτόταν στο λογείο της σκηνής. Το ορθογώνιο κτίσμα της σκηνής, από το οποίο σώζεται μόνο η υποθεμελίωση, απέληγε σε δύο τοξωτά ανοίγματα, ενώ η πρόσβαση ήταν εφικτή μέσω των παρόδων. Στους αναλημματικούς τοίχους των παρόδων βρέθηκε πλήθος απελευθερωτικών επιγραφών. 
Με την ευκαιρία της επίσκεψης του Νέρωνα στην Ελλάδα, το 67 μ.Χ., έγιναν διάφορες τροποποιήσεις. Η ορχήστρα πλακοστρώθηκε και πλαισιώθηκε από λίθινο θωράκιο. Το προσκήνιο αντικαταστάθηκε από ένα χαμηλό βάθρο, το pulpitum, η πρόσοψη του οποίου διακοσμήθηκε με ζωφόρο με ανάγλυφα που απεικονίζουν επεισόδια από τον μύθο του Ηρακλή. Περαιτέρω επιδιορθώσεις και μετατροπές έγιναν τον 2ο αι. μ.Χ. Το θέατρο εγκαταλείφθηκε όταν το ιερό άρχισε να παρακμάζει κατά την ύστερη αρχαιότητα. 
Το 1438, όταν επισκέφτηκε τους Δελφούς ο Κυριακός ο Αγκωνίτης, αρχαιοδίφης της Αναγέννησης, το θέατρο ήταν σκεπασμένο με χώματα και βράχια, αλλά ήταν εν μέρει ορατό. Αργότερα, καλύφθηκε από τις οικίες του χωριού Καστρί. Μετά το 1910 αποκαταστάθηκε και εκεί τελέστηκαν παραστάσεις στο πλαίσιο των Δελφικών Εορτών που διοργάνωσαν ο Άγγελος Σικελιανός και η γυναίκα του, Εύα Πάλμερ, το 1927 και το 1930.