Το Γυμνάσιο, 
© ΕΦΑ Φωκίδας , ΥΠ.ΠΟ.A

Κτιριακό συγκρότημα του 4ου αιώνα π.Χ, που περιλάμβανε τον ξυστό, την παραδρομίδα και την παλαίστρα, μαζί με τα βοηθητικά της κτίσματα, όπως τα εστιατόρια και τα λουτρά. Βρισκόταν ανάμεσα στο τέμενος της Αθηνάς Προναίας και την Κασταλία πηγή.  Κατάλοιπα αρχαϊκών κτισμάτων που έχουν βρεθεί κάτω από τον ξυστό του γυμνασίου ίσως ταυτίζονται με ιερό της Δήμητρας (Δαμάτριον) και δηλώνουν ενδεχομένως ότι ο χώρος ήταν κέντρο λατρείας της γης και χθονίων θεοτήτων σε ακόμη παλαιότερες εποχές.

Το Γυμνάσιο των Δελφών βρισκόταν στον χώρο μεταξύ της Κασταλίας πηγής και του τεμένους της Αθηνάς Προναίας. Μέχρι την έναρξη των ανασκαφών, το γυμνάσιο καλυπτόταν  από το μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου, γνωστό και ως «Παναγιά». Μάλιστα, σε έναν κλασικό κίονα που είχε εντοιχιστεί στη μονή είχαν χαράξει τα ονόματά τους το 1809 ο Λόρδος Βύρων και ο φίλος του, J. C. Hobhouse.
 Αποτελούνταν από ένα συγκρότημα κτιρίων, διατεταγμένων σε δύο άνδηρα,  που περιλάμβαναν τον ξυστό και έναν δρόμο, την «παραδρομίδα», πλάτους 6 μ. και μήκους 172,1 μ., που χρησιμοποιούνταν από τους αθλητές του δρόμου,  καθώς και την παλαίστρα με όλα τα αναγκαία προσκτίσματα, όπως τα αποδυτήρια και το λουτρό. H ανέγερσή του ξεκίνησε περί το 330 π.Χ., ενώ εργασίες και προσθήκες έγιναν σε διάφορες φάσεις της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής περιόδου, όταν το γυμνάσιο εξυπηρετούσε και ως χώρος δράσης για ρήτορες, φιλοσόφους και ποιητές.