Ο θησαυρός των Σικυωνίων ανεγέρθηκε στο δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π.Χ., αντικαθιστώντας δύο προγενέστερα μνημεία, τη θόλο και το μονόπτερο οικοδόμημα, που θεωρείται ότι ήταν αφιερώματα του α΄ μισού του 6ου αι. π.Χ. και συνδέονται με τη νικηφόρα παρουσία του τυράννου της Σικυώνος Κλεισθένη στον Α´ Ιερό πόλεμο. 

Ο θησαυρός των Σικυωνίων αποτελείται από τρία διαφορετικά οικοδομήματα. Τα δύο χρονολογούνται στον 6ο αιώνα π.Χ. και το τελευταίο στο β΄ μισό του 6ου αι. π.Χ. 
Α. Η θόλος ήταν μάλλον το παλαιότερο κτίσμα της ενότητας, χρονολογούμενο γύρω στο 580 π.Χ. Θεωρείται ότι αφιερώθηκε από τον τύραννο της Σικυώνας Κλεισθένη, που είχε ενεργή συμμετοχή στον Α΄ Ιερό Πόλεμο. Είχε διάμετρο 6,3 μ. και περιβαλλόταν από κιονοστοιχία 13 δωρικών κιόνων. Ο σηκός, επίσης κυκλικός, ήταν κτισμένος με ισόδομο σύστημα και είχε μία θύρα. Το ύψος των τοίχων ήταν 4,04 μ. Δε σώζονται τμήματα από τη στέγασή της.
Β.  Το μονόπτερο κτίσμα είχε διαστάσεις 4 επί 5 μ. και οι 14 κίονές του, μονολιθικοί με ύψος 2,78 μ., στήριζαν την οροφή απευθείας, χωρίς τη μεσολάβηση τοίχων, γεγονός που του απέδωσε την ονομασία μονόπτερον. Η ζωφόρος του επιστυλίου ήταν διακοσμημένη με θέματα ηρωικά, όπως προκύπτει από την εύρεση αρχιτεκτονικών μελών και μέρους των ανάγλυφων μετοπών του, που χρονολογούνται γύρω στο 560 π.Χ. Η κατασκευή θυμίζει στέγαστρο για κάποιο πολύτιμο και ευπαθές ανάθημα. Έχει διατυπωθεί η ελκυστική θεωρία ότι ο μονόπτερος στέγαζε το άρμα με το οποίο ο Κλεισθένης κέρδισε την αρματοδρομία στα πρώτα Πύθια του 582 π.Χ.
Γ. Ο καθαυτό θησαυρός ήταν ένα δωρικό κτίσμα, δίστυλο εν παραστάσι, με πρόδομο και σηκό, διαστάσεων 8,27 επί 6,24 μ. Η βάση του ήταν κατασκευασμένη από «ωολιθικό» ασβεστόλιθο, που επιχωριάζει στην περιοχή μεταξύ Κορίνθου και Σικυώνας. Είχε τον ίδιο προσανατολισμό με τον παρακείμενο Θησαυρό των Σιφνίων, με τον οποίον είναι μάλλον σύγχρονος (περί το 525 π.Χ.). Το μνημείο  ήταν σε περίοπτη θέση και διακρινόταν από την είσοδο του τεμένους του Απόλλωνα. Στη θεμελίωση του θησαυρού περιέχονταν αρχιτεκτονικά μέλη από τα δύο προγενέστερα κτίρια. Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, ο θησαυρός ανεγέρθηκε από τους πολίτες της Σικυώνας που ανέτρεψαν την οικογένεια του Κλεισθένη, χρησιμοποιώντας οικοδομικό υλικό από τα δύο προγενέστερα μνημεία, που κατέστρεψαν εσκεμμένα.

Κείμενο: Αφροδίτη Καμάρα, Δρ. Αρχαίας Ιστορίας