Οι Δελφοί δεν επιλέχθηκαν τυχαία στην αρχαιότητα για την ανοικοδόμηση του ναού και μαντείου του Απόλλωνα και τον χαρακτηρισμό τους ως “ομφαλό της γης”. Η τοποθεσία παρουσιάζει μια εξαιρετική δυναμική, με έντονη ενεργειακή φόρτιση, οχυρή θέση σε συνδυασμό με μοναδική θέα στον κόλπο της Ιτέας, πλούσια βλάστηση, πηγές και κομβική γεωγραφική τοποθέτηση.
Στην περιοχή ενδέχεται να προϋπήρχε ιερό αφιερωμένο στη Γη, η ύπαρξη του οποίου δικαιολογούνταν από χάσματα του εδάφους από τα οποία εκλύονταν αέρια, η επαφή με τα οποία δημιουργούσε κατάσταση έκστασης στους παριστάμενους. Σύμφωνα με τη μυθολογία το πανάρχαιο αυτό μαντείο φυλούσε ένα τεράστιο ερπετό, ο Πύθων. Ο θεός Απόλλων κατόρθωσε και σκότωσε το χθόνιο αυτό τέρας, και στη συνέχεια το μαντείο πέρασε στη δική του δικαιοδοσία. Πάντως, δεν αποκλείεται η “προϊστορία” αυτή του τόπου ως ιερού να αποτελεί μεταγενέστερο μυθολογικό κατασκεύασμα.
Στην Ιλιάδα το μαντείο αναφέρεται ήδη ως πλούσιο και ισχυρό. Στη μεγαλύτερη ακμή του φαίνεται ότι έφτασε το μαντείο στα τέλη της αρχαϊκής και την αρχή της κλασικής περιόδου, όταν ανοικοδομήθηκε ο ναός του Απόλλωνα που στέγασε και το μαντείο και το χρησμογραφείο, αλλά και οι περισσότεροι από τους “θησαυρούς” ελληνικών πόλεων, όπου φυλάσσονταν ιερά αναθήματα, πολύτιμα είτε ως τεχνουργήματα ή λόγω της αξίας τους για τη συλλογική μνήμη των πολιτών (αναμνηστικά μαχών κλπ). Το μαντείο συνδέθηκε με δύο σημαντικές πτυχές της ελληνικής ιστορίας: τον αποικισμό και την Αμφικτυονία. Σύμφωνα με την παράδοση, οι ελληνικές πόλεις απευθύνονταν στο μαντείο των Δελφών για να τους υποδείξει πού να κτίσουν τις αποικίες τους. Από την άλλη μεριά, μετά τον Α' Ιερό Πόλεμο οι Δελφοί έγιναν έδρα της Αμφικτυονίας, της συνομοσπονδίας δηλαδή της Κεντρικής Ελλάδας, γεγονός που σφράγισε τη μετέπειτα ιστορία τους. Την ίδια εποχή καθιερώθηκαν και τα Πύθια ως πανελλήνιοι ιεροί αθλητικοί αγώνες προς τιμήν του Πυθίου Απόλλωνα, αποκτώντας αίγλη ισάξια με αυτή των Ολυμπιακών.
Δεν είναι λοιπόν τυχαία η εξέλιξη των Δελφών εντός του αρχαίου κόσμου, δεν είναι όμως, συνεπώς, και τυχαία η ανακήρυξη του σημερινού αρχαιολογικού χώρου σε μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Η ανάδειξη του ενιαίου αρχιτεκτονικού συνόλου μέσα από συστηματικές ανασκαφές στα τέλη του 19ου και κυρίως στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα, οι κίνδυνοι που διατρέχει λόγω της κατωφέρειας του εδάφους και της διαρκούς ολίσθησης, αλλά κυρίως η σημασία των Δελφών ως μαντείου, κέντρου πολιτικών και πολιτιστικών εξελίξεων, πανελλήνιου ιερού και σημείου διοργάνωσης πανελλήνιων αγώνων έκαναν επιτακτική τη διάσωση όχι μόνο της ιστορίας και των αρχαιολογικών μνημείων, αλλά και των αξιών που αναδείχθηκαν μέσα από το χώρο. Οι σημαντικότερες από τις αξίες αυτές συνοψίζονται στα λεγόμενα Δελφικά παραγγέλματα, που ήταν χαραγμένα στον πρόναο του ιερού, και που αναδείχθηκαν σε σύμβολα της ελληνικής σκέψης, φτάνοντας, κατά την ελληνιστική περίοδο, ως τα απώτατα σημεία εξάπλωσης του ελληνισμού.